[Bật mí] Thực đơn cho người bị trào ngược dạ dày. Cách chữa bệnh bằng mật ong

Biểu hiện của bệnh trào ngược dạ dày

Trào ngược là hiện tượng sinh lý bình thường, thường xảy ra sau mỗi bữa ăn, đặc biệt khi ăn no khiến cho các chất trong dạ dày và dịch dạ dày có khả năng trào ngược lên ống thực quản. Tuy nhiên những loại trào ngược này không gây hại đối với thực quản bởi vì thực quản có nhu động thường xuyên và trương lực cơ vòng tâm vị . Trào ngược dạ dày thực quản theo sinh lý bình thường chị để lại những triệu chứng nhưng không gây ra tổn thương tại niêm mạc thực quản .

Trường hợp thực quản suy giảm cơ chế bảo vệ, các triệu chứng của trào ngược dạ dày thực quản sẽ xảy ra bao gồm:

Triệu chứng tại đường tiêu hóa :

• Người bệnh sẽ có cảm giác nóng rát vùng ngực đặc biệt là sau xương ức , tình trạng ợ hơi ợ chua lặp lại thường xuyên khiến cho người bệnh cảm thấy khó chịu,đặc biệt là sau khi ăn no hai khi cần phải ở tư thế gập người .
• Ảnh hưởng đến khả năng ăn uống : người bệnh thường xuyên cảm thấy buồn nôn và nôn, rất dễ bị nôn khi đi tàu xe. Cảm giác vướng víu ở cổ họng, khó nuốt. Miệng có vị khó chịu, tiết rất nhiều nước bọt để trung hòa lượng axit bất thường có mặt trong miệng, có thể dần dần bào mòn răng do lượng axit có trong miệng nhiều hơn bình thường .
• Trào ngược dạ dày khiến cho người bệnh cảm thấy sợ ăn, chán ăn, gầy sút cân, suy nhược cơ thể, …

Triệu chứng ngoài đường tiêu hóa:

• Đau ngực nhưng không do bệnh lý tim mạch: do lượng axit trào ngược lên thực quản kích thích vào những đầu dây thần kinh tại đây gây nên cảm giác đau rát tương tự như đau trong các bệnh lý tim mạch với các triệu chứng đè ép lồng ngực, khó thở.
• Hô hấp: ho khan, khàn giọng, nhiễm trùng đường hô hấp như viêm phổi, viêm họng . Tình trạng này có thể được giải thích do lượng axit trào ngược từ thực quản lên miệng họng và đi xuống một ít ở đường hô hấp, tác động vào dây thanh quản làm tổn thương dây thanh quản dẫn đến đến hiện tượng khản giọng. Nếu như tổn thương kéo dài dẫn đến viêm và gây ra các bệnh lý nhiễm trùng đường hô hấp .

Phác đồ điều trị trào ngược dạ dày thực quản bộ y tế

Với sự phổ biến của bệnh lý trào ngược dạ dày thực quản, bộ y tế đã ban hành hướng dẫn điều trị trào ngược dạ dày thực quản bao gồm biện pháp dùng thuốc và biện pháp không dùng thuốc, biện pháp phẫu thuật như sau:

Đối với biện pháp không dùng thuốc: chỉ áp dụng đối với tình trạng bệnh nhẹ chưa cần sử dụng thuốc hoặc có thể kết hợp với điều trị bằng thuốc.

• Thay đổi chế độ ăn uống sinh hoạt : ăn nhiều thực phẩm dễ tiêu, những thực phẩm mà đường tiêu hóa dễ thích nghi. Cần tránh những thực phẩm em dễ gây kích thích niêm mạc đường tiêu hóa như những đồ cay, rượu bia và đồ uống có cồn. Hạn chế ăn các đồ chiên nhiều dầu, thức ăn nhanh vì nó khiến cho đường tiêu hóa ra trở nên trì trệ, gây cảm giác chán ăn, đầy bụng, bụng khó tiêu.

  

• Đối với những bệnh nhân trào ngược dạ dày thực quản, những loại thực phẩm sử dụng hàng ngày là rất quan trọng bởi thực phẩm sẽ có những ảnh hưởng nhất định đến sự thoái lui hay trầm trọng tình trạng này. Do đó cần thận trọng khi lựa chọn những loại thực phẩm cần sử dụng hay cần tránh trong quá trình bệnh lí đang diễn ra. Những loại thực phẩm nên ăn và nên tránh được đề cập phía dưới.
• Duy trì thời gian ăn phù hợp, khoảng cách giữa các bữa ăn từ 4 đến 6 giờ trong ngày.
• Để hạn chế các triệu chứng của bệnh, không nên ăn quá no, có thể chia nhỏ bữa mà vẫn đảm bảo dinh dưỡng cung cấp cho cơ thể trong ngày, không nên vận động hay nằm ngay sau khi ăn. Ưu tiên mặc những quần áo kích thước lớn hơn để tránh gây ra áp lực gián tiếp lên dạ dày –  có thể gây ra trào ngược .
• Có thể thực hiện chế độ vận động nhẹ nhàng để tăng cường tốc độ tiêu hóa, hạn chế tình trạng các chất lưu lâu ở dạ dày có thể gây ra trào ngược .

Đối với biện pháp dùng thuốc :

Dùng thuốc thường là lựa chọn cuối cùng để điều trị trị bệnh lý trào ngược dạ dày thực quản khi biện pháp không dùng thuốc không có hiệu quả . Tuy nhiên việc điều trị bằng thuốc cần phải có sự quyết định của bác sĩ, người bệnh không được tự ý sử dụng thuốc để điều trị bệnh lý trào ngược dạ dày thực quản .

Các loại thuốc có thể sử dụng để điều trị bệnh lý này bao gồm :

• Thuốc ức chế bài tiết axit dạ dày : hiện nay có hai nhóm thuốc được sử dụng chủ yếu cho bệnh lý này bao gồm thuốc kháng histamin h2 và thuốc ức chế bơm proton ppi . Với cơ chế ức chế bài tiết axit dạ dày, những loại thuốc này sẽ làm giảm những triệu chứng điển hình ở người bệnh bệnh trào ngược dạ dày thực quản, đó là ợ hơi ợ chua, nóng rát sau xương ức, đau ngực, buồn nôn, nôn, miệng có vị khó chịu, ho và khản giọng, ….đồng thời thuốc cũng giúp ngăn ngừa các biến chứng ảnh mà trào ngược dạ dày thực quản có thể gây ra như tổn thương thực quản, tạo sẹo thực quản , …
• Thuốc trung hòa axit dịch vị: thuốc này chỉ có tác dụng giảm triệu chứng tạm thời, tuy nhiên hiện nay ít được sử dụng do thuốc chỉ có tác dụng trong hoạt tạm thời axit dịch vị mà không ức chế hoàn toàn axit dịch vị .với cơ chế điều hòa ngược, dạ dày sẽ nhận ra tín hiệu giảm nhanh nồng độ axit dịch vị, chúng sẽ kích thích các tế bào viền tăng cường tiết axit làm cho các triệu chứng trở nặng hơn .
• Thuốc chống nôn: thực chất là các thuốc có tác dụng điều hòa nhu động thực quản nói riêng và đường tiêu hóa nói chung. Chúng sẽ tăng cường nhu động đường tiêu hóa theo chiều đi xuống dưới nên làm giảm khả năng trào ngược của thức ăn lên phía trên, từ đó làm giảm các triệu chứng như buồn nôn, ợ hơi ợ chua, chán ăn.

Biện pháp phẫu thuật: đây là lựa chọn cuối cùng để điều trị bệnh lý trào ngược dạ dày thực quản khi không đáp ứng với hai phương pháp điều trị trên. Biện pháp này cần được quyết định và phẫu thuật bởi bác sĩ . Có hai phương pháp phẫu thuật được sử dụng chủ yếu là phương pháp nội soi và phương pháp Nissen – fundoplication.

Biện pháp phẫu thuật thường gây ra những khó chịu nhất định cho người bệnh, tuy nhiên đây là biện pháp giúp kiểm soát triệu chứng hiệu quả, đồng thời phương pháp này còn làm giảm biến chứng, giúp cải thiện bệnh lý và sức khỏe của người bệnh.

Những thực phẩm mà người bệnh nên lựa chọn

Bánh mì, bột yến mạch

Bánh mì: đây là thực phẩm có khả năng làm giảm lượng axit trong dạ dày rất nhanh do chúng có cấu trúc xốp, nhờ lực mao quản hút chất lỏng từ bên ngoài vào mà cụ thể là axit dịch vị. Những loại thực phẩm này được sử dụng để giảm các triệu chứng đặc biệt khi người bệnh đang trong trạng thái đói bụng có xuất hiện triệu chứng ảnh của trào ngược dạ dày .

Cách chế biến/sử dụng: người bệnh nên sử dụng trực tiếp những loại thực phẩm này mà không cần phải qua chế biến để tối ưu hiệu quả của nó.

Bột yến mạch: tương tự như bánh mì, bột yến mạch cũng có khả năng làm giảm lượng axit dịch vị tuy nhiên chúng còn có cơ chế trung hòa axit dịch vị do chúng có ph hơi kiềm.

Cách chế biến/sử dụng:  bột yến mạch có thể được dùng trực tiếp hoặc nếu thành các loại súp dễ ăn, giúp cho đường tiêu hóa dễ tiêu mà vẫn cung cấp đủ chất dinh dưỡng cho cơ thể .

Sữa và các thực phẩm từ sữa

Cơ chế bảo vệ dạ dày thực quản của sữa và các sản phẩm từ sữa rất đặc biệt. Sữa là một loại chất lỏng có độ nhớt cao hơn so với nước, có ph hơi kiềm . Khi đi vào trong đường tiêu hóa,  sữa sẽ sẽ tạo thành một lớp lót bề mặt dạ dày. Lớp lót này sẽ ngăn cản sự tấn công của axit dịch vị vào trong niêm mạc dạ dày, đồng thời làm giảm tiết axit dịch vị do tạo thành lớp ngăn cách cách tại bề mặt dạ dày. Với ph hơi kiềm, sữa cũng làm giảm nồng độ axit trong dịch vị đồng thời làm loãng dịch vị, nhờ đó làm giảm nhanh các triệu chứng trong trào ngược dạ dày thực quản.

Cách chế biến/sử dụng:  nên sử dụng trực tiếp sữa và các thực phẩm từ sữa ra vào lúc đói trước bữa ăn. Tuy nhiên không nên sử dụng quá nhiều vì sữa có thể chứa một số loại đường khó tiêu dẫn đến đầy bụng.

Trái cây, rau củ

Trái cây và rau củ củ là những loại thực phẩm cung cấp chất xơ, vitamin và khoáng chất cho cơ thể. Để đây cũng là những loại thực phẩm cần thiết để tăng cường chức năng tiêu hóa, tăng cường tốc độ di chuyển của các chất trong đường tiêu hóa . Một số loại trái cây còn có khả năng làm loãng axit dịch vị, đồng thời vị ngọt của chúng sẽ kích thích nhu động đường tiêu hóa. Những loại trái cây và rau củ tốt cho bệnh lý trào ngược dạ dày thực quản như dưa hấu , dưa gang, các loại rau xanh.

Cách chế biến/sử dụng: đối với trái cây, nên sử dụng những loại trái cây đã chín và còn tươi, nên ăn trái cây sau khi ăn để làm giảm bớt lượng axit mà dạ dày đã tiết ra để tiêu hóa thức ăn. Các loại rau củ củ nên được chế biến trước khi ăn thành các món rau thơm ngon và hấp dẫn cho mỗi bữa ăn .

Thịt

Thịt là thực phẩm không thể thiếu trong bữa ăn hàng ngày của mỗi gia đình. Thịt cung cấp các chất dinh dưỡng cần thiết cho cơ thể đặc biệt là protein lượng lớn. Với sự xuất hiện của protein trong dạ dày, chúng sẽ kích thích dạ dày tăng cường hoạt động, tiết ra men tiêu hóa là pepsin. Nhờ đó để nhanh tiêu hóa trong dạ dày, giảm áp lực trong dạ dày lên giảm nguy cơ trào ngược dạ dày thực quản. Tuy nhiên bạn nên lựa chọn những loại thịt nạc,  hạn chế lượng mỡ có trong thịt để tránh gây đầy bụng, khó tiêu .

Cách chế biến/sử dụng: bạn có thể để chế biến thịt thành các món ăn hấp dẫn trong bữa ăn. Khi chế biến nên sử dụng nhiều loại gia vị để kích thích vị giác, hạn chế lượng dầu mỡ sử dụng để chế  ít biến thịt.

Nghệ và mật ong

Đây là hai loại thực phẩm tuy nhiên cũng được biết với vai trò là những loại thuốc hiệu quả trong điều trị những bệnh về dạ dày . Nghệ cung cấp các chất chống oxy hóa nên giúp bảo vệ dạ dày, đồng thời trong hệ có chứa hoạt chất curcumin, chúng kích thích các tổn thương nhanh lành, làm giảm tiết axit nên làm giảm các triệu chứng trào ngược. Mật ong được bổ sung cùng với nghệ kệ để tăng cường độ ngon với món ăn . Mật ong cũng có chứa hàm lượng chất chống oxy hóa lớn rất tốt cho toàn bộ cơ thể. Để với vị ngọt đậm của mật ong, đường tiêu hóa sẽ được kích thích nhẹ để tăng cường chức năng tiêu hóa. Mật ong còn làm làm một chất có độ nhớt cao, dùng bao phủ niêm mạc dạ dày và hạn chế tiết axit. Hỗn hợp nghệ và mật ong có khả năng hút axit dịch vị để làm giảm nồng độ axit tại đây .

Cách chế biến/sử dụng: nên sử dụng loại nghệ vàng đã qua chế biến thành bột nghệ và tinh bột nghệ. Mỗi lần sử dụng, trộn một thìa bột nghệ nghệ với 1 thìa mật ong khuấy đều, thêm khoảng 50 ml nước ấm , dùng trực tiếp . Nên sử dụng hỗn hợp này mỗi buổi tối sau khi ăn .

Những thực phẩm và người bị trào ngược dạ dày cần kiêng

Thực phẩm nhiều chất béo

Đây là loại thực phẩm có thể gây hại cho đường tiêu hóa đặc biệt khi đường tiêu hóa đang bị tổn thương. Thực phẩm này làm cho đường tiêu hóa trở nên khó tiêu, gây ra cảm giác chán ăn đầy bụng . Bởi việc tiêu hóa các chất béo đặc biệt là các chất béo bão hòa trong đường tiêu hóa là cần cần nhiều năng lượng và cần các yếu tố để có thể tiêu hóa được chất béo bao gồm các loại muối mật. Để tiêu hóa được chất béo, đường tiêu hóa cần rất nhiều thời gian. Điều này khiến cho thức ăn bị ứ đọng lại ở dạ dày trong thời gian dài, tạo điều kiện làm cho áp lực của dạ dày ở mức độ cao. Đây chính là điều kiện thuận lợi xảy ra trào ngược dạ dày thực quản .

Cafe, thuốc lá, rượu bia

Đây là những chất kích thích niêm mạc đường tiêu hóa. Chúng là nguyên nhân của các bệnh lý về dạ dày do sự xuất hiện của chúng sẽ làm giảm tiết chất nhầy – là lớp bảo vệ niêm mạc dạ dày, đồng thời khi những chất kích thích này còn làm tăng nồng độ axit dịch vị, gây ra những triệu chứng bệnh nặng hơn .

Hoa quả chứa nhiều axit

Hoa quả rất tốt cho cơ thể, tuy nhiên một số loại hoa quả chứa nhiều axit như như cam, dứa, xoài, bưởi , … sẽ làm tăng nồng độ axit trong dạ dày do bổ sung một lượng lớn axit từ ngoài vào. Đây chính là những bất lợi khi làm nặng hơn triệu chứng trào ngược như ở hơi ợ chua. Đối với những người khoẻ mạnh, không cần tránh những loại quả này.

Một số loại gia vị

Những loại gia vị nên tránh ở những người trào ngược dạ dày thực quản bao gồm những loại đại gia vị cay nóng như như hạt tiêu, ớt, sa tế, … những loại gia vị này có thể gây ra kích ứng mạnh niêm mạc dạ dày thực quản, thậm chí còn có thể gây ra những tổn thương tại đây.

Những điều người bị trào ngược dạ dày cần lưu ý

• Khi xuất hiện các triệu chứng của trào ngược dạ dày thực quản, tùy theo mức độ nặng nhẹ, mà người bệnh có thể để điều chỉnh chế độ ăn uống sinh hoạt để triệu chứng giảm nhẹ và khỏi. Trong trường hợp nặng hơn, người bệnh nên tìm đến sự trợ giúp của bác sĩ để có hướng điều trị phù hợp.
• Người bệnh nên thay đổi chế độ ăn uống sinh hoạt sao cho phù hợp.
• Đối với chế độ ăn: nên duy trì ăn đúng bữa đúng giờ , tránh ăn những loại thực phẩm cay nóng, và các loại thực phẩm có chứa nhiều dầu mỡ đặc biệt là các món ăn chiên rán, những đồ ăn nhanh.
• Tránh những loại chất kích thích như rượu, bia, thuốc lá, các loại đồ uống có cồn, các loại đồ uống có ga.
• Mỗi bữa ăn nên cách nhau khoảng 4 đến 6 giờ. Không nên ăn tiếp bữa sau khi cảm thấy đầy chướng bụng. Có thể chia nhỏ các bữa ăn để ăn nhiều lần trong ngày, điều này vừa giúp cho hệ tiêu hóa làm việc hiệu quả, vừa làm giảm cảm giác no và giảm áp lực dạ dày, do đó tránh được tình trạng trào ngược . Mỗi bữa ăn nên ăn vừa đủ, không nên ăn quá no.
• Sau khi ăn : ngồi nghỉ khoảng 30 phút trước khi nằm hoặc vận động, có thể vận động nhẹ nhàng như đi lại sau khi ăn .không nên uống nhiều nước sau khi ăn.
• Người bệnh trào ngược dạ dày không nên nên thực hiện tư thế gập người hoặc cúi xuống . Không nên vận động mạnh. Tuy nhiên có thể vận động nhẹ nhàng để giúp cho tiêu hóa hiệu quả, làm giảm thời gian thức ăn lưu trong dạ dày .
• Nên duy trì một giấc ngủ đủ, ngủ đúng giờ, giữ cho tâm lý thoải mái, tránh căng thẳng thần kinh.
• Đối với các trang phục sử dụng hàng ngày, nên lựa chọn những loại đồ rộng, không nên bó sát người đặc biệt là vùng bụng, không sử dụng thắt lưng chặt.
• Không nên sử dụng các loại thuốc có hại cho đường tiêu hóa như thuốc thuốc chống viêm không steroid .

Xem thêm: [Phân tích] Phác đồ điều trị trào ngược dạ dày của Bộ Y Tế